Bu yıl da fındık fiyatları açıklanınca tartışmalar alevlendi, üstüne yürüyüşler, kavgalar filan oldu. Yadırgamadık çünkü fiyat düşse de çıksa de çıksa sıkıntı bizde.

Fındık ülkemiz için çok önemli çünkü dünya üretiminin %70’ini biz yapıyoruz. Ayrıca fındık, herkesin damak tadına hitap eden evrensel lezzette bir ürün. Yani dünya insanlarını ayran içmeye, çekirdek çıtlamaya alıştırmak zor olabilir ama fındık ve fındıklı ürünler yedirmek kolay. Ayrıca sağlık için lezzetten fedakarlık etmeyi de gerektirmiyor. Tam anlamıyla nimet ancak bir türlü fındıktan katma değer yaratamıyoruz. Bizim ürünümüzden parayı kazanan Nutella ve neredeyse tüm gıda endüstrimiz ella-bella ekli taklit ürünlerle onunla fiyat rekabeti yapmaya çalışıyor. Ya da fındık oranını artırma gibi  denemeler yapılıyor ancak şimdiye kadar çok işe yaramadı. Çünkü “kavanozun dışından düşünen” az.

Öte yandan, dünya gıda devleri gücün ve potansiyelin farkında olduğu için Türkiye’ye alternatif üretim alanları geliştirmeye başladılar. Nutella üreticisi Ferrero Kanada’dan Avustralya’ya, Şili’den Sırbistan’a yeni üretim girişimlerini destekliyor. İsviçre merkezli ResponsAbility fonu Bhutan’da fındık üretim yatırımı yapacağını açıkladı. Rusya da Azerbaycan ile fındık ticaretini artıracağının sinyallerini veriyor. Bizim girişimcimiz de boş durmuyor tabi, gidip Gürcistan’da filan bahçeler alıyor. Yani fındık üretimi dünyanın farklı yerlerine yayılsa da işin ameleliğinde ana aktörlerden biri olmaya devam edeceğiz. Bu da takdire şayan bir savunma stratejisi ancak esas yapmamız gereken, katma değerli fındık ürünleri geliştirmek değil mi? Evet. Yıllardır konuşuyoruz ama ortada fazla bir şey yok.

Bu bağlamda ortaya iki somut öneri atacağım. Tevazu da göstermeyeceğim çünkü çocukluğumdan beri bu işin içindeyim, konuyu bildiğimi düşünüyorum. Babam 1975-1990 arası Sağra’nın Eskişehir bayiliğini yaptı. Bakkal bakkal dolaşıp çok Sarelle satmışlığım var. Sonrasında da bir çok müşterimle  sürme ürünler üzerine çalıştık. On büyük markanın beşinde emeğim vardır.

Önerim; milli bir seferberlik ilan edip fındıklı, ballı, belki tahinli, baharatlı yeni ürün formülleri üzerine bir çok firmada paralel ürün geliştirme çalışmaları yapmaktır. Bu kapsamda isteyen gıda firması farklı formüller üzerine çalışacak, sonra üretilen alternatifler dünyanın değişik ülkelerinde tüketicilerle test edilecek. Test masrafları devlet tarafından karşılanacak çünkü bizim özel sektör öyle araştırmaya filan para ayırmaz. Doğrusu, dünya çapında araştırmalar yapmak da çoğunu aşar.

Gelen yorumlara göre formüller revize edilecek, çalışılacak ve çıtayı geçen,  evrensel damak tadına uygun ürünler hedef ülkelerde pazara verilecek. Turquality programında da bu ürüne yönelik bir kalem açılacak ve global pazarlama çalışmaları desteklenecek. (Nihai tüketiciye yönelik pazarlama çalışmalarını kastediyorum, fuar desteği değil)

Eğer dünya damak tadına uygun ürünler geliştirilir ve markalaşırsa fındık üreticimiz gelecek otuz sene rahat eder. Ayrıca Türkiye dünya bal üretiminde de ilk üçtedir. O yüzden fındık-bal  ideal harmandır. Fazla rakip çıkmaz bize. Sonra tahin ve pekmez gibi geleneksel ürünlerimiz var. Ancak iş kolay değil. Geçen sene Starbucks mağazasında pekmezli kek denedim, beğenmedim. Görevli arkadaş da tutmadığını söyledi. Yıllardır izliyorum, helva üzerine yapılan çalışmalar da istenen sonucu vermiyor. Fındık ile balın karışımında da kıvamı tutturmak zor. Yani iyi bir formülü, evrensel bir lezzeti iki ayda yakalamak imkansız. Sabır ve destek lazım.

Şu an piyasada Çotanak fındık kreması ve Balparmak Ballı Mix var.  İkisi de fındık-bal karışımı. Ben severek yiyorum ama kıvamları ve tatları herkese hitap ediyor mu, emin değilim? Evde çocuklara yedirmekte zorlanıyorum. Arkalarında yoğun bir tanıtım da görmüyorum.

İkinci önerim de kabuklu fındığı daha kolay yenir hale getirmek. Piyasada çıtlama denen ürünler var. Burada fındıklar kaba bir şekilde kırılıp sonra tuz ile kavruluyor. Tadı nefis ama yemesi zor çünkü çıtlatma işi ilkel usullerle yapılıyor. Tüketici de açarken zorlanıyor. Çoğunu açamıyor. Antep fıstığı kadar kolay açmak hayal belki ama fındık kırmayı bi tık dahi kolaylaştırabilsek iş görür. Zor olduğunun farkındayım ama imkansız mı bilemiyorum? Burada da bir babayiğit lazım.

Daha bir çok şey yapılabilir. Soru işaretleriniz varsa Amerikalıların bademden yaptıklarına bakın, bir fikir verir.